Quản trị sự thay đổi là một
vấn đề nóng bỏng nhất của các doanh nghiệp Việt Nam. Xin giới thiệu bài
viết được trích lược từ cuốn sách "CEO và Hội đồng quản trị" do ông
Nguyễn Trung Thẳng, Chủ tịch Masso Consulting và TS Phạm Trí Hùng viết.
Chúng ta đang sống trong một
thế giới đầy biến động của thế kỷ 21 mà các nhà quản lý và chuyên gia
kinh tế phần lớn đều có cùng nhận định: sẽ không còn môi trường kinh
doanh ổn định…
CEO thời đại mới
Trong một nền kinh tế ngày
càng biến động, sự thay đổi của môi trường kinh doanh xảy ra với tần
suất cao hơn, buộc lãnh đạo doanh nghiệp luôn luôn phải dự đoán và thực
hiện những thay đổi cần thiết. Quản trị sự thay đổi, vì thế, đang trở
nên một trong những đề tài nóng bỏng nhất của các tổ chức doanh nghiệp
trong thế kỷ 21 này. Trong khi một số CEO xuất sắc có thể thích ứng và
lãnh đạo doanh nghiệp thành công, cũng có những CEO không dễ dàng thích
ứng được với những biến động và thay đổi… Trong những trường hợp như
thế, HĐQT nên tác động thay đổi CEO.
Sự phá sản và suy thoái của
hàng loạt các tập đoàn lớn như GM, Ford, JAL…trong cơn suy thoái kinh tế
vừa qua là những minh chứng cho sự yếu kém về năng lực dẫn dắt chuyển
đổi của lãnh đạo, mặc dù các doanh nghiệp toàn cầu này sở hữu một hệ
thống quản lý chuyên nghiệp và phức tạp. Trong môi trường đầy biến động
ngày nay, quản lý tốt chưa đủ, mà khả năng dẫn dắt chuyển đổi tổ chức
của lãnh đạo doanh nghiệp là một trong những yếu tố sống còn.
Một trong những kết quả khảo
sát của World Economic Forum được thực hiện năm 2002 về khả năng lãnh
đạo (leadership) của các CEO trong bối cảnh toàn cầu hóa cho thấy, những
nhân tố quan trọng cần thiết cho khả năng lãnh đạo thành công ngày nay
bao gồm:
• Khả năng trình bày/chuyển
tải những giá trị của tổ chức bên trong và bên ngoài. Với nhân viên là
khả năng chuyển tải cho nhân viên nắm bắt được tất cả các giá trị của tổ
chức và tác động họ để cùng hướng về những mục tiêu chung, góp phần xây
dựng/củng cố văn hóa doanh nghiệp. Với cổ đông: khả năng thông tin và
chuyển tải giá trị doanh nghiệp đến cổ đông một cách rõ ràng, từ đó cổ
đông có thể nhận thức đúng toàn bộ giá trị của công ty, bao gồm cả giá
trị hữu hình và vô hình.
• Lôi kéo sự ủng hộ của tập
thể: Mặc dù tố chất cá nhân hết sức quan trọng đối với CEO có khả năng
lãnh đạo giỏi, tuy nhiên "một con én không làm nổi mùa xuân". CEO cần
biết cách tác động để đạt được sự đồng thuận của tổ chức, các hội đoàn,
hiệp hội ngành nghề...
• Kết nối hội đồng quản trị vào vai trò dẫn dắt thay đổi
• Thể hiện trách nhiệm với xã hội
• Bảo vệ danh tiếng doanh nghiệp
• Xây dựng và phát triển nguồn nhân lực
• Thay đổi và cải tiến các qui trình nội bộ
• Kết nối và thường xuyên tương tác với bên hữu quan
Vai trò lãnh đạo trong việc
xác định và truyền đạt lại tầm quan trọng của các nhân tố bên ngoài:
Nhận định tình hình biến động/dự báo môi trường kinh doanh để chủ động
thay đổi chiến lược của công ty, thích ứng với những động thái bất ổn
của môi trường và cạnh tranh. CEO và các thành viên HĐQT hơn ai hết có
được nhiều điều kiện thuận lợi để thực hiện những việc này. Họ không chỉ
có nhiều quan hệ với bên ngoài, đối tác, chính quyền, hiệp hội ngành
nghề… mà còn đủ kiến thức, trải nghiệm để nắm bắt những thông tin nhanh
nhất về biến động của môi trường kinh doanh và đưa ra những dự báo tương
lai cũng như khả năng phân tích tác động đến doanh nghiệp. CEO sẽ lãnh
đạo doanh nghiệp thế nào khi các nhân tố sau thay đổi: Sự tác động của
kinh tế vĩ mô; Thay đổi chính sách (ví dụ như tín dụng, tỷ giá); Ứng
dụng công nghệ mới; Hành vi tiêu dùng thay đổi (dẫn đến công ty phải
thay đổi cơ cấu sản phẩm định vị); Sự bão hòa của thị trường nội địa
(dẫn đến chuyển hướng quốc tế); Thiếu nguồn lực lao động địa phương chất
lượng cao (sử dụng lao động nước ngoài?); Nguồn nguyên liệu cạn kiệt
(chuyển địa điểm sản xuất ra nước ngoài?); Nguồn vốn trong nước hạn chế
(cần chiến lược tiếp cận đầu tư và niêm yết nước ngoài?).
|
Trong môi trường đầy biến động ngày nay, khả năng dẫn dắt chuyển đổi tổ chức của lãnh đạo là một trong những yếu tố sống còn
|
Bắt bệnh và đốc thúc thay
đổi từ bên trong tổ chức: doanh nghiệp cũng không thoát khỏi qui luật
vòng đời "sinh, lão, bệnh, tử". Tuy nhiên, sự khác biệt của tổ chức là
chúng ta có thể can thiệp vào tổ chức để tạo ra một vòng đời mới. Rất
nhiều doanh nghiệp sau khi phát triển và tăng trưởng đến bão hòa, bắt
đầu phát sinh nhiều căn bệnh trong đó một trong những bện nan y là bệnh
ỳ! Có rất nhiều nguyên nhân tạo nên căn bệnh ỳ như: Sự nhàm chán của
công việc; Sự già nua của cán bộ quản lý cấp cao; Sự mệt mỏi của chủ
doanh nghiệp; Thiếu văn hóa sáng tạo…
Là tổng điều hành, hơn ai
hết, CEO phải cảm nhận được những triệu chứng của căn bệnh ỳ này và chủ
động đề xuất sự thay đổi. CEO bậc thầy, Jack Welch của GE, đã từng có
đúc kết nổi tiếng dựa trên trải nghiệm điều hành của mình: "Sẵn lòng
thay đổi là một thế mạnh, thậm chí nó có làm cho tổ chức bị hỗn loạn,
tổn thương trong một thời gian".
Thay đổi để vươn tầm: Đây là
một trong những phát biểu được nhiều CEO Việt Nam sử dụng khi tôi tiếp
xúc trong quá trình tư vấn các doanh nghiệp. Chủ tịch của một trong
những công ty tiêu dùng lớn đã phát biểu: "Hoạt động công ty hiện nay
đang tốt, tuy nhiên chúng tôi muốn thay đổi để chuyên nghiệp hóa, làm
việc bài bản hơn, năng lực quản trị cao hơn, tăng trưởng cao hơn nữa để
không chỉ dẫn đầu thị trường trong nước mà còn vươn ra thị trường quốc
tế. Chúng tôi muốn làm việc chuyên nghiệp như những tập đoàn nước
ngoài".
Tôi có thể nhận thấy tham
vọng lớn của vị chủ doanh nghiệp trong cuộc nói chuyện với ông. Các
doanh nghiệp thành công không tự hài lòng với kết quả hiện có mà chủ
động muốn thay đổi để phát triển hơn nữa.
CEO Việt học được gì?
Mục đích thay đổi với tầm
nhìn rộng như của doanh nhân vừa kể trên là rất tốt nhưng cách thức thay
đổi như thế nào thì dường như còn nhiều bất cập! Có nhất thiết phải
"giống tập đoàn nước ngoài"? Nhiều doanh nghiệp Việt Nam thường lấy mô
hình của các tập đoàn đa quốc gia làm chuẩn, trong khi hiệu quả của
chính các tập đoàn "cá mập" ấy cũng còn là một vần đề tranh cãi. Điều
này có thể hiểu được khi phần lớn các lãnh đạo doanh nghiệp Việt đều
chưa trải nghiệm qua môi trường làm việc quốc tế, cộng với sự tô vẽ của
giới truyền thông đã tạo nên những ảo tưởng về sự hoàn hảo về mô hình
quản trị của những tập đoàn đa quốc gia.
Vây CEO Việt cần học gì và
không học gì ở họ? Điều này đòi hỏi CEO và HĐQT hoặc cần đủ kiến thức
để phân tích, hoặc biết sử dụng người tài, hoặc thậm chí tích hợp các
nguồn lực bên ngoài (như thuê tư vấn) để hiểu và chọn một hướng đi
đúng…
Bài: Nguyễn Trung Thẳng,
Chủ tịch Masso Consulting
Ảnh: H.P
